به گزارش روابط عمومی مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، در راستای برگزاری سیزدهمین جشنواره پژوهش و نوآوری، نشست تخصصی " آلودگی هوا در کلانشهرها: مسائل گذشته و راه حل‌های آینده" در تاریخ 22/09/1400 با حضور حسین شهیدزاده، مدیر عامل محترم شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، محمدصادق حسنوند، عضو محترم هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران، رجبعلی درودی، عضو محترم هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران، داریوش گل‌علیزاده، معاون محترم کیفیت هوا مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم و سمیه منافی، دبیر تخصصی محور محیط زیست و انرژی مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران به صورت برخط برگزار شد.

حسین شهیدزاده، مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوا در این نشست از دلایل ایجاد آلودگی هوا در تهران می گوید: آلاینده ها از چه منابعی تولید می شوند؟ و چقدر از این ذرات مربوط به منابع متحرک (حمل و نقل) می شود. وی عنوان کرد پالایشگاه ها و صنایع نیز، سهم قابل توجهی در آلایندگی دارند و اگر قرار است اقدامی در جهت بهبود این وضعیت انجام شود باید سراغ آنها نیز برویم. متاسفانه در تابستان امسال خبری از هوای پاک نبود و فقط در فصل بهار شاهد هوای پاک بودیم، اما نکته قابل توجه این است که در سال 1400 وضعیت بهتری نسبت به سال گذشته داشتیم و باید ببینیم در نیمه دوم سال چه وضعیتی پیش خواهد آمد. وی افزود: تلاطم‌های جوی با کاهش بارندگی‌ها کمتر می‌شود و در حقیقت جابجایی هوا کمتر می‌گردد که همین امر آلودگی هوا را منجر می‌شود. یکی از عوامل تشدید آلودگی هوا هم وزش گرد و خاک به دلیل عدم بارش باران است که از زمین‌های خشک وارد شهر‌ها می‌شود.

محمدصادق حسنوند، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران در ادامه به تاثیر آلودگی هوا در افزایش آمار مرگ و میر پرداخت و خاطر نشان ساخت: چهار میلیون مرگ در سال، منتسب به آلودگی هواست و مشکل ما هوای آزاد(outdoor) پاک است که تاثیر مرگباری بر سلامتی کودکان، سالمندان، زنان باردار و بیماران می گذارد. از زمانیکه آلودگی هوا رو به افزایش بوده است، به موازات آن مرگ بیماران قلبی و عروقی نیز بیشتر شده است و برای کاهش آن بایستی مواجه کودکان زیر 5 سال با هوای آلوده را تا جای ممکن کاهش دهیم.

وی با اشاره به تاثیر آلودگی هوا و کووید 19 عنوان کرد: بیماری های همه گیر در شرایط آلودگی خطرناک تر می شوند. حسنوند در ادامه اظهار داشت: بیماری هایی مانند سرطان با افزاش غلظت و آلایندگی هوا کشندگی بیشتری خواهند داشت.

وی نسبت به وضعیت غلظت ذرات در مناطق مرکزی و جنوب تهران در مقایسه با مناطق شمالی گفت: میزان آلودگی و غلظت ذرات در مناطق شمالی شهر تهران به نسبت کمتر از مناطق جنوبی و مرکزی است و همین موضوع موارد مرگ  منتسب به آلودگی هوا را در این مناطق کاهش داده است. بیشترین علل مرگ زودرس ناشی از آلودگی هوا در شهر تهران ناشی از بیماری قلبی و سکته مغزی بوده است. حسنوند افزود: افراد با توجه به سن و جنس میزان آسیب پذیریشان متغیر است و هرچقدر به سوی سالمندی پیش می رویم مرگ بر اثر آلودگی هوا بیشتر می شود.

وی با اشاره به این موضوع که از سال 90 الی 99 هوای تهران از نظر آلایندگی در استاندارد شاخص های هوای سالم (ملی و بین المللی) قرار نداشته است گفت: برای حل این مشکل و رسیدن به استانداردها نیازمند یک برنامه جدی و اقدام عملی هستیم.

در ادامه دکتر درودی به برآورد هزینه های اقتصادی آلودگی هوا پرداخت و عنوان کرد برای هر تصمیم گیری و برنامه ریزی نیاز هست آلودگی هوا را کمی کنیم تا برای سیاستگذاران قابل فهم باشد. همچنین مداخلات نیاز به اولویت بندی دارند و نیاز هست اثرات آلودگی هوا کمی شوند. ایشان خاطرنشان کردند دو گروه عمده خسارات ناشی از آلودگی هوا بر سلامت شامل مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا و همچنین بیماری های دیگری که با اثرات منفی آلودگی هوا به شهروندان تحمیل می شود، وجود دارد. برای اینکه مورد اول را کمی کنیم باید ارزش پولی مرگ ها را بسنجیم. در خصوص کسانی که دچار بیماری می شوند و بعد از طی زمان از دنیا می روند، به اصطلاح در این مدت کیفیت زندگی خود را از دست می دهند مفهومی به نام کیفیت زندگی از دست رفته منتسب به آلودگی هوا نیز وجود دارد که ممکن است به صورت غیبت از کار باشد یا اینکه بهره وری آنها در محل کار پایین بیاید و بالاخره کسانی که بیمار می شوند و متحمل هزینه های سنگین پزشکی می شوند. ایشان عنوان کردند همه این ها هزینه هایی را به جامعه وارد می کنند و این هزینه ها دو گونه اند: آنها که خاصیت بازاری دارد و براساس مبادلات بازاری می توان آنها را محاسبه کرد؛ بخش دیگر از هزینه ها هم وجود دارد که ارزش آنها در باراز محاسبه نمی شود مثل ارزش زندگی. در ادامه وی افزود: اگر بخواهیم اثرات اقتصادی آلودگی هوا را بسنجیم سه گروه دیتا نیاز به جمع آوری هست: دو گروه اول مربوط به دیتاهای مواجهه هست به تفکیک آلاینده ها و دیگری دیتاهای اپیدمیولوژیک مربوط به بیماریهاست. در حالی که یکی از پیامدهای ناشی از آلودگی هوا مورتالیتی هست، برای برآورد آن بایستی تعداد موارد مرگ منتسب به آلودگی هوا را برآورد کنیم و در ارزش هر مرگ ضرب کنیم حتی می توان تعداد سالهای از دست رفته زندگی را هم محاسبه کرد. در حالی که ارزش یک سال از زندگی در بازار بدست نمی آید و برای برآورد آنها روش های مختلفی وجود دارد که این روش ها شامل رویکردهای مستقیم و رویکردهای غیرمستقیم است و عمدتا از رویکردهای مستقیم در کشورهای عربی استفاده می شود. مطالعات انجام شده در ایران نیز بیشتر از رویکردهای غیرمستقیم استفاده کرده است.

داریوش گل علیزاده، معاون کیفیت هوا مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم در این نشست در خصوص تکالیف و بایدها و نبایدهای قانون هوای پاک گفت: قانون هوای پاک در گذشته 34 ماده و 39 تبصره و 13 آیین نامه اجرایی و 174 تکلیف داشته که اگر تمام این گام ها را به ترتیب و با دقت اجرا کنیم می توانیم به هوای پاک دست یابیم.

وی ادامه داد: ماهیت این تکالیف، برخی از جنس سیاستگذاری است و برخی اجرایی: مانند از رده خارج کردن خودروهای آلاینده و تکالیف نظارتی هم از وظایف این دستگاه ها می باشد. گل علیزاده افزود: در مورد عوامل متحرک آلایندگی می‌توان به خودروهای دیزلی آلوده اشاره کرد که 40 درصد آلودگی هوا را شامل منجر می شوند. بنابراین باید بحث معاینه فنی خودروها جدی گرفته شود. اگر می خواهیم توفیقی در کاهش آلودگی هوا داشته باشیم می بایست به بایدها و به نبایدها مانند پروژه هایی که باعث تشدید آلودگی هوا می شوند نیز توجه داشته باشیم.