به گزارش روابط عمومی مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، در حاشیه سیزدهمین جشنواره نوآوری و مدیریت شهری وبینار تخصصی "جایگاه شهرسازی و معماری در تمدن‌سازی و جامعه‌پردازی شهر تهران " با حضور ناصر براتی، عضو هیات علمی دانشگاه، ناصرفکوهی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران گروه انسان شناسی، اسکندر مختاری طالقانی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد تهران، بهرام امین‌زاده گوهرریزی، عضو هیات علمی دانشگاه امام خمینی قزوین و امیر شفیعی، دبیر نشست و مدیر مطالعات برنامه ریزی شهری مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران به صورت برخط برگزار شد.

اسکندر مختاری در این نشست برخط گفت: تمدن ها حاصل شهر نشینی است یا شهر نشینی حاصل تمدن؟ وی تهران را در آغاز شکل گیری یک "روستا شهر" خواند و گفت: در دوره آل بویه به علت نبود مسجد جامع در روستاها، وجود مسجد جامع در تهران این روستا را به مثابه یک شهر تبدیل کرده بود.

وی در ادامه با اشاره به طرح هویت شهری ادامه داد: انسان ها و جوامع انسانی هستند که شهرها را می سازند. آیا این شهر نسبتی با هویت شما دارد و در آن راحت هستید ؟ از تهران ناراضی هستیم ولی به آن رضایت دادیم.

مختاری اظهار داشت: برای الگوی جهانشهرها شدن باید الگویی داشته باشیم. در شهرهای نوبنیان مانند پردیس و پرند و صدرا و بهارستان های ساخت مدیریت شهری باز هم مطابق میل مردم نیستند. شهر و معماری محدود به حدود است و تمدن و فرهنگ فارغ از حدودند. اگر می خواهیم که در شهر تاثیرگذار باشیم، دنبال نکات کلیدی باشیم نه فرضی و به سمت و سوی تعادل رویم تا الگو شود اگر از شهر ناراضی هستیم باید خودمان را تغییر دهیم.

ناصر براتی، عضو هیات علمی دانشگاه در این نشست گفت: هر دوره ای که شهردار تهران تغییر می کند موجی از مطالبه گری ایجاد می شود. طرح جامع تهران دوره پهلوی دوم با چارچوب هایی که ارتباطی به برنامه ریزی شهر نداشت تهیه شده بود و در آن همه چیز را از شهر حذف کردند و فقط بحث کالبدی شهر را مورد توجه قرار دادند.

براتی افزود: در این روش از زمان اولین طرح جامع شهری برخورد فضایی با شهر نداشتند و نگرش بخشی با شهر داشتند. و یک بی هویتی فرهنگی خشن را به همه شهرهای ایران تحمیل کردند.

وی تاکید کرد: ایجاد شهر ایرانی – اسلامی نیاز به تغییر رویکردها در مدیریت شهری و تغییر نگاه برنامه ریزی شهری دارد. شهر ماشینی برای زیستن نیست و این نگاه صدمات فراوانی به شهرها وارد کرده است.

عضو هیات علمی دانشگاه با انتقاد از شهرسازها ادامه می دهد: در ساختن نماهای شهری از گرانترین مواد که ربطی به هویت ایران اسلامی ندارد استفاده می شود. در مشهد می خواستند بافتی که هزار ادله عقیدتی منتسب به شیعه و هویت ایرانی اسلامی داشت را به بهانه نوسازی، بافت آمریکایی را در کنار حرم امام رضا اجرا کردند. در شهر شیراز هم شاهد این پدیده هستیم در حالی که در اروپا و آمریکا کم ارزش ترین اماکن تاریخی حفاظت می شوند و مردم هیچ واکنشی به تخریب این اماکن ندارند و به جای آن ها معماری خنثی را جایگزین می کنند. در صورت نابودی بافت قدیم شیراز هرگز نمی توان بافتی را جایگزین آن کرد و این فرهنگ و تمدنی است که بی دلیل نابود می شود.

براتی می افزاید: در کاربرد کلماتی مانند پارک برای فضای سبز در شهرسازی چندین معادل در شهر داریم. فضای محصور و بدون سقف برای نگهداری حیوانات اهلی در فرانسه استفاده می شد در حالی که بوستان، گلستان، رضوان گلزار و ...را برای جایگزینی داریم.

وی با ارائه پیشنهادی گفت: حذف نگاه معمارانه در برنامه ریزی شهری و برنامه ارزیابی شهری و تیپ 12که شهرسازی رقابتی شود، احیاء محلات، مشارکت مردم با هدف تمدن سازی از راهکارهای رسیدن به شهر الگو است.

بهرام امین‌زاده گوهرریزی، عضو هیلت علمی دانشگاه امام خمینی قزوین می گوید: شهرسازی محصول نیست و فرایند است و شهرسازی اسلامی طی یک فرایندی شکل می گیرد. ما نمی توانیم آن فرایندها را دوباره بازیابی کنیم.

ناصر فکوهی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران گروه انسان شناسی با طرح مفاهیمی نظیر اعتقادات و باورهای دینی در معماری گفت: سوءتعبیر در معماری ایرانی اسلامی در ابتدای ظهور انقلاب این بود که گروه هایی می خواستند روح  فضاهایی که معماری داشت تغییر دهند و به همین رو خسارات زیادی به بناهایی وارد شد و آنچه از گذشتگان به جا مانده بود را مردم و تمدن های انسانی ایجاد کرده بودند نه پادشاهان و سلسله های حاکم .

وی ادامه می دهد: شهر تهران هم یک نتیجه ای است از فرایندهای صورت گرفته و تهران یک ایران کوچک است که تغییر و تحولات در آن در همه شهرهایش تاثیر می گذارد.

وی با انتقاد از مفاهیم استعماری که وارد تعاریف علوم انسانی شده بود افزود: جامعه پذیری و متمدن و غیر متمدن بودن جوامع از مفاهیم متداول استعماری در قرن 18و 19 است و اروپایی ها را در فرهنگ پیشران می خواند و لی اکنون از این مفهوم استفاده نمی شود و توسعه یافتگی و نیافتگی جایگزین آن شده است.